ปัญหา ๑๖ มาณพ กัปปมาณพ

ปัญหากัปปมาณพ

กัปปมาณพ ศิษย์ในจำนวน ๑๖ คน ของพราหมณ์พาวรี กราบทูลถามพระพุทธเจ้าว่า
       อะไรที่พึ่งของเหล่าสัตว์ ขอพระองค์ตรัสบอกธรรมเป็นที่พึ่งของชนผู้ชรา มรณะมาถึงรอบข้าง ดุจเกาะเป็นที่พึ่งของชนผู้อยู่กลางสมุทรเมื่อเกิดคลื่นใหญ่ที่น่ากลัวแก่ข้าพระองค์ อย่าให้ทุกข์มีได้อีก  ?   
        พระพุทธองค์ทรงวิสัชนาว่า

กัปปะ ! เราจะบอกที่พึ่งของเหล่าสัตว์  ผู้ดำรงอยู่ท่ามกลางสระ  ผู้ถูกชรา และมัจจุราชครอบงำ  ในขณะเกิดห้วงน้ำ  อันเป็นมหันตภัยแก่เธอ เราเรียกนิพพาน ซึ่งไม่มีเครื่องกังวล  ไม่มีเครื่องยึดมั่นนี้นั้นว่า เป็นที่พึ่งอันไม่มีที่พึ่งอื่นยิ่งกว่า นิพพานเป็นที่สิ้นไปแห่งชรา และมัจจุราช ชนเหล่าใดมีสติ รู้นิพพานนั้นแล้ว เห็นธรรม ดับกิเลสได้แล้ว ชนเหล่านั้น จึงไม่ไปตามอำนาจมาร ไม่ไปบำรุงมาร
หมู่ชนเหล่านั้นควรนำตัณหาเป็นเหตุถือมั่นในส่วนเบื้องบน เบื้องต่ำ และท่ามกลางออกให้หมดสิ้น เพราะเขาถือมั่นสิ่งใดๆ ในโลก มารย่อมติดตามเขาได้ เพราะสิ่งนั้นๆ เพราะเหตุนั้น ภิกษุรู้อยู่ เห็นหมู่สัตว์ผู้ติดอยู่ในวัฏฏะ ว่าเกิดอยู่เพราะความถือมั่น พึงมีสติไม่ถือมั่นกังวลในโลกทั้งปวง

       (ดังพระผู้มีพระภาคเจ้าตรัสไว้ว่า... ภิกษุทั้งหลาย !  สงสารนี้ มีเบื้องต้น และเบื้องปลายรู้ไม่ได้  ที่สุดเบื้องต้น  ที่สุดเบื้องปลายไม่ปรากฏ    แก่เหล่าสัตว์  ผู้ถูกอวิชชากีดขวาง  ถูกตัณหาผูกไว้  วนเวียนท่องเที่ยวไป เหล่าสัตว์ เสวยทุกข์  เสวยความยากลำบาก  เสวยความพินาศ เต็มป่าช้า เป็นเวลายาวนานอย่างนี้แล  เพราะเหตุนี้แหละ  จึงควรเบื่อหน่าย  ควรคลายกำหนัด  ควรหลุดพ้นจากสังขารทั้งปวง 

       ที่สุดทั้งเบื้องต้น  ทั้งเบื้องปลายแห่งสงสารจึงไม่ปรากฏ  แม้อย่างนี้  เหล่าสัตว์ผู้ดำรงอยู่แล้ว  คือ ดำรงมั่นแล้ว  ติดแล้ว  ติดแน่นแล้ว   ติดพันแล้ว  ติดใจแล้วในสงสาร  อันเป็นท่ามกลางสระนั้น)